De vraag Ja, maar blijven we dan niet hangen in theoretische discussies? met het korte antwoord "Nee" roept soms deze vervolgvraag op. Het korte antwoord is: "Ja, jullie lopen een risico als je hiermee aan de slag gaat. Als je geen risico wilt lopen, dan ben je veroordeeld tot het doen wat je al kan en de resultaten herhalen die je kent. Tenzij iemand per ongeluk opeens iets doet dat beter resultaat oplevert en past binnen de geldende denkwijzen, zal de organisatie zich niet ontwikkelen."
Een langere toelichting, terugkerend naar het voorbeeld in mijn introductie, is: Bij het stapelen van een blokken op een smalle, metalen staaf heb je te maken met blokken die er hetzelfde uitzien, maar die niet hetzelfde zwaartepunt hebben. Als je evenwichtstheorie alleen gebaseerd is op hoe de blokken eruit zien, dan valt je stapel dus regelmatig om. Het omvallen van die stapel geeft niet iedereen vanzelf de prikkel om hun evenwichtstheorie bij te stellen en daarom blijven de stapels omvallen.
Je stapel blijft onverwacht omvallen door bepaalde blokken, tenzij je onderweg toevallig iets opvalt of je per ongeluk iets anders doet dat blijkt te werken. Je loopt geen risico, maar je laat je ontwikkeling aan het toeval over. Bovendien kan het zijn dat iets toevallig een keer werkt, maar je dat resultaat niet kunt herhalen, omdat je niet weet wat het verschil maakte.
Kiezen om tijd te nemen voor een blok dat je stapel liet omvallen, betekent dat je tijd verliest die je had kunnen besteden aan de nieuwe stapel. En je weet vooraf niet eens zeker of onderzoeken van dat vreemde blok na gegeven tijd wel leidt tot een beter gebruik ervan. Je neemt actief een risico en zoekt gericht naar ontwikkeling.
In feite is dit het verschil tussen onbewust experimenteren en bewust experimenteren. Of anders beschreven: het verschil tussen wachten tot iemand iets beterss op tafel legt en samenwerken aan ontwikkeling. Overigens, wanneer iemand alleen iets beters op tafel legt, dan kan de verspreiding van die werkwijze worden geblokkeerd of zelfs worden teruggedraaid. De organisatie ontwikkelt zich niet als geheel. Dit komt doordat de nieuwe, individuele theorie van de vernieuwer botst met de bestaande, gedeelde theorie. Ook in deze vorm van ontwikkeling is het dus van belang om op het juiste niveau te kunnen bespreken, zodat individuele ontwikkeling kan leiden aan organisatieontwikkeling.
Terugkerend naar het risico lopen: Ja, deze aanpak betekent actief risico nemen door samen en expliciet anders te handelen in de organisatie. Het is net als het zoeken van een nieuwe sport, baan of uitgaansgelegenheid. Je kunt wachten tot er toevallig iets langs komt dat in je straatje past. Of actief een deel van je tijd en geld besteden aan het opdoen van ervaringen die niet helemaal passen in wat je kent en zo gericht jouw nieuwe favoriet vinden. Het is maar net wat je wilt.